مقصران بانکی تورم در بهار

به گزارش مجله خبری نگار/خراسان: تورم مسئله اصلی خانوار‌ها و بنگاه‌های اقتصادی است که از سه ریشه اصلی رشد نرخ ارز، رشد کسری بودجه دولت و رشد نقدینگی توسط نظام بانکی تغذیه می‌شود. با توجه به این که در ماه‌های اخیر، تغییرات نرخ ارز چندان قابل توجه نبوده و دولت نیز بر پرهیز از کسری بودجه تاکید ویژه کرده است، می‌توان ردپای تورم در ماه‌های اخیر را در رشد نقدینگی جست وجو کرد.

با این حال، رشد نقدینگی در نظام بانکی یا همان خلق پول بانکی، به طور مستقیم به رشد ترازنامه بانک‌ها و رشد ترازنامه بانک‌ها هم مستقیم به رشد تسهیلات دهی آن‌ها بستگی دارد. در این راستا بانک مرکزی تاکنون فهرست تسهیلات کلان بانک‌ها را برای دو بازه زمانی انتهای سال ۱۴۰۰ و انتهای خرداد امسال منتشر کرده است. در صورتی که رشد این تسهیلات را شاخصی هم راستا با تغییرات نقدینگی در نظر بگیریم، می‌توان به این سوال پاسخ داد که کدام بانک‌ها احتمالاً نقش بیشتری در خلق پول بانکی و تورم داشته اند.

رکوردداران تسهیلات کلان

قبل از هر چیز باید به این نکته مهم اشاره کرد که وقتی می‌گوییم رشد تسهیلات دهی بانک‌ها احتمالاً به نقش آن‌ها در تورم مرتبط است، قید «احتمالاً» به این دلیل است که ممکن است یک بانک به رغم رشد زیاد تسهیلات، آن‌ها را به بخش مولد اقتصاد هدایت کرده باشد که در نهایت موجب کاهش تورم خواهد شد.

برعکس یک بانک با رشد کمتر تسهیلات، ممکن است همه آن را در جهت غیر مولد اقتصاد به کارگرفته باشد که این موضوع از طریق رشد تقاضا به افزایش تورم دامن خواهد زد. با این اوصاف، گزارش خبرگزاری فارس از رشد تسهیلات دهی کلان (بیش از ۱۰۰ میلیارد تومان) بانک‌ها (۱۸ بانک) در سه ماه نخست امسال نشان می‌دهد که بیشترین حجم تسهیلات بیش از ۱۰۰ میلیارد تومان پرداختی را بانک اقتصاد نوین به ارزش ۱۴۱ هزار میلیارد تومان ثبت کرده و این بانک سهم ۲۲.۳ درصدی در رشد تسهیلات کل بانک‌ها داشته است.

بعد از آن، بانک آینده با مقدار ۱۱۶.۴۵ هزار میلیارد تومان و سهم ۱۸.۴ درصدی در جایگاه دوم، بانک شهر با مجموع تسهیلات به ارزش ۸۰ هزار میلیارد تومان و سهم ۱۲.۶ درصدی از کل اطلاعات منتشرشده (در خصوص حجم تسهیلات کلان) در جایگاه سوم و بانک ملت با ۶۸.۱ هزار میلیارد تومان تسهیلات‌دهی و سهم ۱۰.۸ درصدی از اطلاعات منتشر شده در جایگاه چهارم قرار دارد. این چهار بانک در مجموع سهم ۶۴ درصدی از کل اطلاعات منتشر شده (در خصوص میزان تسهیلات دهی کلان بانک ها) را داشته اند.

تغییرات تسهیلات دهی کلان بانک‌ها چه می‌گوید؟

اما مهم‌تر از میزان تسهیلات دهی، رشد تسهیلات دهی هر بانک است. در این زمینه مقایسه اطلاعات انتهای اسفند ۱۴۰۰ و انتهای خرداد ۱۴۰۱ بانک‌ها در خصوص میزان تسهیلات کلان، نشان می‌دهد که بانک‌های ایران زمین، ملت و ایران-ونزوئلا بیشترین رشد و بانک‌های کشاورزی، پست بانک، گردشگری و رفاه کمترین رشد (رشد منفی) تسهیلات دهی را داشته اند.

محک تسهیلات دهی بانک‌ها با حدود قانونی

مطابق آیین نامه تسهیلات و تعهدات کلان بانک مرکزی مصوب سال ۹۲، بانک‌ها تا سقف ۸ برابر «سرمایه نظارتی» خود می‌توانند تسهیلات پرداخت کنند. این آیین‌نامه‌ها در واقع مشخص کننده توانایی و سلامت و در نتیجه ریسک‌پذیری بانک‌هاست. حال ببینیم با این شاخص، عملکرد بانک‌ها تا پایان خرداد چگونه است؟ در نمودار دوم، نسبت تسهیلات پرداخت شده بانک‌ها (تا پایان خرداد) به حد ۸ برابری آیین نامه آمده است. طبیعی است بانک‌هایی که در زیر سطح یک قرار دارند یعنی سقف آیین نامه‌ای را رعایت کرده اند. همان طور که ملاحظه می‌شود، بانک‌های دی، اقتصاد نوین، آینده و گردشگری دست به تسهیلات دهی بالایی نسبت به آیین نامه تسهیلات و تعهدات کلان زده اند.